Najważniejsze kwestie transportowe na Euro 2012
Tematyka:
Aktualność:
Mistrzostwa Europy w piłce nożnej Euro 2012, których organizacja przypadła Polsce i Ukrainie stanowi poważne wyzwanie dla obu krajów. Muszą one sprostać wielu wymaganiom, które stawia przed nimi UEFA.
W Polsce jako podstawowe zostały zgłoszone: Warszawa, Poznań, Wrocław i Gdańsk, natomiast jako miasta rezerwowe: Kraków i Chorzów. Po ostatnich odwiedzinach ekspertów UEFA w Krakowie i Chorzowie miasta te nazywane są alternatywnymi. Na Ukrainie podstawowe miasta to: Kijów, Donieck, Dniepropietrowsk i Lwów, natomiast rezerwowe to Odessa i Charków.
Szacowana liczba kibiców na stadionach może przekroczyć milion. Natomiast ilość kibiców bez biletów, którzy przyjadą do miast goszczących Euro 2012 może wynieść 3 do 5 razy więcej. Osoby bez biletów będą mogły oglądać mecze na żywo na telebimach w tzw. strefach kibiców.
Dotarcie do miast turniejowych musi zapewnić odpowiednia infrastruktura transportowa. Istotne znaczenie mają porty lotnicze, jednak wielu kibiców skorzysta też z transportu drogowego i kolejowego.
Specyfika planowania transportu na Euro 2012 polega na odpowiednim połączeniu trzech elementów: transportu lądowego, transportu lotniczego i bazy hotelowej. Niewystarczająca baza hotelowa ma bezpośredni wpływ na wzrost zapotrzebowania na podróże lotnicze w dniu meczu. Natomiast zbyt wysokie ceny hoteli w mieście, gdzie odbywają się mecze powodują, że kibice nocują w odległych miejscach, co powoduje obciążenie dróg. Brak odpowiedniej sprawności transportu lądowego spowoduje również dodatkowe obciążenie transportu lotniczego. Dlatego też system transportowy musi być rozpatrywany łącznie.
Dodatkowym elementem, który nie może zostać pominięty w podróżach na Euro 2012 jest zasięg strefy Schengen. Większość krajów, poza Wielką Brytanią i Irlandią należy do Schengen. Problem kontroli dokumentów z pewnością wystąpi na granicy Polski i Ukrainy, która jednocześnie jest granicą strefy Schengen. Będzie to mieć pływ na przepustowość przejść w transporcie lądowym.
W planowaniu transportu występują 2 elementy: popyt transportowy, czyli ruch oraz podaż, czyli sieć transportowa. W sytuacji przygotowań Polski do Euro 2012 istnieje niepewność dotycząca obu tych elementów.
Biorąc pod uwagę procedury inwestycyjne oraz minimalny czas realizacji inwestycji transportowych, w ciągu najbliższego roku będzie można określić, które elementy planowanej na Euro 2012 sieci transportowej nie zostaną zbudowane przed rokiem 2012. Natomiast pozostałe przewidywane elementy transportowe będą cały czas obarczone ryzykiem związanym z możliwością opóźnień w realizacji.
Natomiast popyt transportowy, z którym będą musieli zmierzyć się organizatorzy Euro 2012 jest znacznie trudniejszy do przewidzenia.
Wielkość oraz kierunki dojazdów, a także użyte środki transportu zależą od wielu zmiennych, które nie są jeszcze znane. Dodatkowo część z nich nie będzie znana nawet kilka dni przed meczem, ponieważ uzależniona jest od tego, które drużyny spotkają się w meczu. Dlatego też wszelkie szacunki i obliczenia muszą być prowadzone w wielu wariantach i weryfikowane.
Kolejnym problemem, z którym trzeba się uporać jest kwestia znacznej liczby kibiców bez biletów, którzy przyjadą do miast, w których będą rozgrywane mecze.
Podstawowym wyzwaniem transportowym związanym z Euro 2012 jest zakres odległości wewnętrznych pomiędzy miastami turnieju Euro 2012 w Polsce i na Ukrainie. Maksymalna wewnętrzna odległość pomiędzy najdalej położonymi miastami turnieju wynosi aż 1900 kilometrów. Duże odległości wewnątrz krajów -gospodarzy oraz pomiędzy miastami -gospodarzami, a najważniejszymi europejskimi destynacjami powodują dużo większe zapotrzebowanie na transport lotniczy. Spowoduje to podział zadań przewozowych na korzyść transportu lotniczego, według szacunków powyżej 50%, a nawet do 70%, w stosunku do około 30% do tej pory. Dodatkowo najprawdopodobniej niewystarczająca baza hotelowa ma bezpośredni wpływ na wzrost zapotrzebowania na podróże lotnicze w dniu meczu i nakłada dodatkowe obciążenie na porty lotnicze w miastach turnieju Euro 2012.
Najtrudniejsze transportowe wyzwanie Euro 2012 związane jest z wysokim szczytowym popycie transportowym w dniu meczu oraz w czasie dojazdów do miasta przed meczem, a także wyjazdów bezpośrednio po meczu. Ze względu na duże odległości lądowe, znacznie krótszy czasu podróży samolotem oraz brak dostatecznej liczby zakwaterowania, najbardziej obciążony zostanie transport lotniczy.
Na podstawie doświadczeń poprzednich mistrzostw Europy w piłce nożnej, ustalono siedem kluczowych kwestii w zakresie transportu na Euro 2012, które pozostają do rozwiązania:
1. Wpływ dużych odległości dojazdu, które są charakterystyczne dla Euro 2012 na podział zadań przewozowych w dojazdach do każdego z miast turnieju.
2. Wpływ dużych odległości dojazdu na model rozkładu w czasie dojazdów oraz wyjazdów do/z miast w podziale na rodzaje transportu (lotniczy, kolejowy, drogowy).
3. Wpływ struktury podziału biletów na Euro oraz niewystarczającej bazy zakwaterowania na popyt transportowy, szczególnie w transporcie lotniczym.
4. Tymczasowe oraz średnioterminowe zwiększenie przepustowości portów lotniczych w miastach turnieju możliwe do zastosowania przed rokiem 2012. Jeżeli byłyby niewystarczające- rozwiązania awaryjne, np. lotniska rezerwowe.
5. Generalna koncepcja organizacji ruchu w miastach turnieju Euro, która miałaby sprostać wymaganiom dodatkowego ruchu związanego z turniejem Euro 2012.
6. Plan zarządzania ruchem w rejonie stadionu wraz z uwzględnieniem różnych grup widzów.
7. Spodziewane wielkości ruchu kibiców bez biletów oraz projekty stref kibiców i ich wpływ na ruch.
Rozeznanie oraz rozwiązanie tych zadań stanowi podstawę do właściwego przygotowania obsługi transportowej na Euro 2012.
W zakresie podziału zadań przewozowych w dojazdach wstępnie przyjmuje się następujące zasady, uzależnione od odległości dojazdu:
- poniżej 200 km - transport drogowy i kolej regionalna,
- od 200 do 400 km - kolej i autobusy dalekobieżne,
- od 400 do 800 km - trzy środki transportu: lotniczy, kolejowy i drogowy w pełnej konkurencji,
- powyżej 800 km - prawie wyłącznie transport lotniczy.
Istotnym czynnikiem, który wpływa na popyt transportowy oraz podział zadań przewozowych jest system dystrybucji biletów, który stosuje UEFA. Duża część biletów trafia do międzynarodowych kibiców, których potrzeby transportowe oparte są w dużym stopniu na transporcie lotniczym. Scenariusze założeń dystrybucji biletów powinny być określone w taki sposób, aby obliczyć krajowy oraz międzynarodowy popyt transportowy w podziale na sektory rynkowe.
Plany koncepcji organizacji ruchu w miastach turnieju Euro 2012 powinny być oparte na superpozycji 4 odrębnych systemów transportu, nałożonych jedna na drugą:
- warstwa I - stały, podstawowy system transportowy - zawiera wszystkie planowane i zatwierdzone rozbudowy, modernizacje i budowy elementy infrastruktury, które mają zapewnić dodatkową zdolność przewozową i przepustowość do roku 2012.
- warstwa II - tymczasowy, wzmocniony system transportu publicznego, głównie do miejskich podróży kibiców - obejmuje dodatkową obsługę transportową, która przeznaczona będzie do przewożenia kibiców wewnątrz miasta.
- warstwa III - tymczasowy system wyczarterowanych autokarów, głównie do dalekobieżnych podróży kibiców - w jego skład wchodzi pozamiejska obsługa dalekobieżnych autobusów skoncentrowana na dworcach autobusowych oraz dodatkowa obsługa portu lotniczego.
- warstwa IV - tymczasowy specjalny system transportu dla "rodziny UEFA" - ma zapewnić priorytet w ruchu dla akredytowanych pojazdów "rodziny UEFA" i innych pojazdów logistycznych UEFA EURO.
W celu zminimalizowania ryzyka podczas właściwego użytkowania, wszystkie nowe i zmodernizowane stadiony i systemy transportowe, jak metra, tramwaje, ciągi i podziemne przejścia piesze powinny być przetestowane oraz sprawdzone jeszcze przed rozpoczęciem Euro 2012. Testy, przeprowadzone najlepiej w czasie dużych wydarzeń sportowych są podstawą do przeszkolenia personelu, sprawdzenia dowodzenia, a także weryfikacji prawidłowego funkcjonowania techniki, logistyki i łączności.
Aby system transportu oraz zarządzania ruchem był gotowy do końca maja 2012 roku, konieczne jest opracowanie oraz przyjęcie szczegółowego harmonogramu prac oraz jego monitorowanie.
Podstawowym zadaniem do przygotowania transportu lotniczego do Euro 2012 jest zapewnienie niezbędnej przepustowości w czterech podstawowych obszarach:
- przestrzeni powietrznej,
- systemu pasów startowych, dróg kołowania i płyt postojowych w portach lotniczych,
- terminali pasażerskich,
- niezbędnej infrastruktury powiązanej z wyżej wymienionymi obszarami.
Podstawą do powyższych działań musi być określenie wielkości spodziewanego ruchu, czyli liczby pasażerów, liczby operacji oraz samolotów podczas Euro 2012. Zgodnie z założeniami UEFA, 2/3 kibiców będzie chciała dostać się na miejsce meczu w ciągu 24 godzin przed meczem, z czego 50% wykorzysta do tego transport lotniczy w polskich portach lotniczych.
Wielowariantowe obliczenia wykonane przez BPRW S.A. dla Warszawy określiły maksymalną liczbę kibiców z biletami, którzy przybędą samolotami w dniu meczu na 16 800 pasażerów. Jednak liczba ta nie obejmuje kibiców bez biletów, która będzie mogła zostać oszacowana po uwzględnieniu doświadczeń Euro 2008.
W przypadku wystąpienia braku wystarczającej przepustowości na lotniskach miast turniejowych należy przewidzieć wykorzystanie lotnisk rezerwowych (np. Łódź Lublinek jako port rezerwowy dla Warszawy). Można rozważyć również zorganizowanie terminali tymczasowych.
Do prawidłowego przeprowadzenia mistrzostw niezbędne jest również zapewnienie sprawnych połączeń drogowych i kolejowych:
- pomiędzy miastami-gospodarzami w Polsce,
- pomiędzy miastami-gospodarzami w Polsce, a miastami-gospodarzami na Ukrainie,
- pomiędzy miastami-gospodarzami w Polsce, a siecią transportową krajów sąsiadujących, które są najbardziej zainteresowane turniejem (Niemcy, Czechy, Słowacja, Szwecja, a także Litwa i Rosja).
W transporcie lądowym prawdziwym wyzwaniem jest szeroki zakres planowanego do roku 2012 rozwoju sieci autostrad i dróg ekspresowych zgodnie z "Rządowym Programem Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 -2012". Program ten zawiera budowę do czerwca 2012 roku 906 kilometrów autostrad i 2101 kilometrów dróg ekspresowych. Najbliższe 12-18 miesięcy pokaże, jaki procent tego programu na szanse zostać zrealizowany.
Plan modernizacji linii kolejowych związanych z obsługą Euro 2012 obejmuje linie kolejowe:
- Warszawa-Gdynia,
- Warszawa-Kutno na trasie Warszawa-Poznań,
- Poznań-Wrocław,
- Wrocław-Kraków,
- Psary-Kozłów na trasie Warszawa-Kraków.
Realizacja założeń pozwoli na znaczne skrócenie czasu przejazdu pomiędzy miastami.
Transport wewnętrzny w miastach - gospodarzach (z wyjątkiem dróg krajowych i infrastruktury kolejowej) leży w gestii samorządów. Według ekspertów UEFA każde z miast -gospodarzy mistrzostw powinno zostać przygotowane, bez względu od przewidywań realizacji pełnej listy projektów inwestycyjnych ("Plan A"), na wdrożenie tzw. "Planu B", który ma zakładać realizacje wyłącznie części projektów, z uwzględnieniem różnych scenariuszy inwestycyjnych. Istotnym elementem transportu w miastach na Euro 2012 będzie właściwe zarządzanie ruchem, bez którego zmodernizowana oraz rozszerzona infrastruktura transportowa może okazać się mało użyteczna oraz nieefektywna.
Zarządzanie ruchem w miastach-gospodarzach wymaga odpowiednio wczesnego ( z nawet kilkuletnim wyprzedzeniem) planowania oraz kompetentnego projektu operacyjnego, który wiąże organizatora turnieju z odpowiednimi władzami odpowiedzialnymi za transport, przewoźnikami i policją drogową. Integracja wszystkich środków transportu, informacji związanych z bezpieczeństwem, kontroli i systemów łączności w jednym centrum dowodzenia oraz zarządzania jest warunkiem koniecznym sprawnego i bezpiecznego przeprowadzenia mistrzostw. Zarządzanie ruchem musi być związane ze środkami transportu zbiorowego, kontrolą dostępu komunikacją indywidualną, kierowaniem drogowym ruchu zewnętrznego na parkingi oraz zapewnieniem dostępu do stadionu dla "rodziny UEFA". Zarządzanie ruchem musi również dotyczyć zewnętrznej sieci drogowej, czyli autostrad i dróg ekspresowych w rejonie miast turniejowych. Będzie to koniecznym warunkiem do zapewnienia sprawnego oraz bezpiecznego dojazdu do miast turniejowych transportem drogowym. W zarządzaniu ruchem istotnym elementem będzie również kierowanie zewnętrznego ruchu samochodowego na specjalne parkingi przesiadkowe na transport zbiorowy, a także kierowanie części autokarów kibiców z biletami na parkingi w rejonie stadionu. Niezbędną pomocą w zarządzaniu ruchem w miastach będzie system monitoringu miejskiego przy zastosowaniu kamer, którego plan rozbudowy powinien uwzględniać punkty newralgiczne z punktu widzenia obsługi transportowej Euro 2012.
